Zdrowy, ale chroniony. Już rośnie czosnek niedźwiedzi

Już jest! Dorodne, soczystozielone liście przysmaku niedźwiedzi. Czosnek niedźwiedzi to cenny dar przyrody, ale jego zbieranie nie jest w Polsce bez zezwolenia legalne.

Zbiór? Tylko w 3 województwach i z zezwoleniem

Czosnek niedźwiedzi (łac. Allium ursinum) znajduje się na 218 pozycji na liście Gatunków roślin objętych ochroną częściową w Polsce.

Jak możemy przeczytać dalej w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin,  [Dz.U. 2014 poz. 1409] zbiór czosnku niedźwiedziego możliwy jest legalnie:

- Zbiór ręczny z licznych populacji, wyłącznie na obszarze województw: śląskiego, małopolskiego i podkarpackiego. Należy zostawić nie mniej niż 75% populacji. Nie należy uszkadzać części podziemnych.

 Nie oznacza to, że zrywać może każdy. W innej części tego rozporządzenia można bowiem przeczytać, że pozyskanie

[…] okazów gatunków określonych w załączniku nr 3 [Czyli tych, gdzie jest dozwolony zbiór, m.in. czosnku niedźwiedziego] do rozporządzenia przez podmioty, które uzyskały zezwolenie regionalnego dyrektora ochrony środowiska lub Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska na ich pozyskanie.

Jednym słowem – na zrywanie czosnku, nawet na Śląsku, Małopolsce czy Podkarpaciu poza oczywiście parkami narodowymi, rezerwatami i obszarami chronionymi trzeba mieć pozwolenie. Nielegalny zbiór tej rośliny może kosztować nas do 5 tys. zł. grzywny.

Oczywiście, prawo nie zakazuje uprawy własnego czosnku w ogródku, do czego zachęcamy. Jest jeszcze jeden sposób - ma szczęście dla żyjących przy granicy – w Czechach i na Słowacji czosnek niedźwiedzi można tam legalnie pozyskiwać.

Jak rwać, żeby nie szkodzić?

Aby zbierać czosnek niedźwiedzi w sposób zrównoważony i nie szkodzić roślinie, należy przestrzegać kilku zasad:

• Nie wyrywaj rośliny z korzeniami – to podstawowa zasada! Zbierając czosnek niedźwiedzi, odcinaj jedynie pojedyncze liście, pozostawiając cebulki w ziemi. Dzięki temu roślina będzie mogła odrosnąć w kolejnym sezonie.
• Nie zbieraj wszystkich liści z jednej kępy – pozostawiając część liści, pozwalasz roślinie na dalszy wzrost i regenerację. Zaleca się zrywanie maksymalnie ⅓ liści z jednej rośliny.
• Nie zbieraj podczas kwitnienia – najlepiej zbierać młode liście wczesną wiosną, zanim roślina zakwitnie. Po pojawieniu się kwiatów liście tracą część wartości odżywczych i stają się mniej aromatyczne.
• Używaj nożyczek lub noża – zamiast rwać liście ręcznie, lepiej delikatnie je przycinać. Minimalizuje to ryzyko uszkodzenia rośliny.
• Nie deptać stanowisk – poruszając się po lesie, staraj się nie niszczyć siedlisk czosnku niedźwiedziego. Jego cebulki są wrażliwe na ugniatanie gleby.

Prawdziwa petarda zdrowotna

Czosnek niedźwiedzi to prawdziwa skarbnica zdrowotnych właściwości. Nie bez powodu od wieków był stosowany w medycynie ludowej jako naturalny antybiotyk. Jego siła tkwi w allicynie – związku siarki powstającym z alliny, który działa bakteriobójczo, nie naruszając przy tym naturalnej flory bakteryjnej organizmu. Oprócz tego czosnek niedźwiedzi wspiera układ odpornościowy, reguluje ciśnienie krwi i pomaga obniżyć poziom "złego" cholesterolu LDL. Wspomaga także funkcjonowanie układu pokarmowego, pomagając w walce z pasożytami oraz łagodząc problemy trawienne. Jego zdolność do detoksykacji organizmu, w tym usuwania metali ciężkich, czyni go cennym składnikiem diety osób narażonych na zanieczyszczenia środowiskowe. Co więcej, zawarte w nim związki siarki wspierają regenerację stawów oraz pracę wątroby, a także pomagają w rzucaniu palenia poprzez wiązanie nikotyny. Krótko mówiąc – czosnek niedźwiedzi to nie tylko wiosenny przysmak, ale także roślinna tarcza ochronna dla naszego zdrowia.

Czosnek niedźwiedzi w kuchni

Jego delikatny, lekko czosnkowy smak świetnie sprawdza się w wielu potrawach. Można go dusić, używać w pieczeniach, zupach, jako składową sałatek, pesto, sosów. Możliwości są praktycznie nieograniczone. Nadmiar można zamrozić lub ususzyć, by cieszyć się nim również poza sezonem.

Dwa sprawdzone sposoby na kulinarne zastosowanie czosnku niedźwiedziego:

Pesto z czosnku niedźwiedziego

To zielone, pełne smaku pesto jest świetnym dodatkiem do makaronu, pieczywa czy jako baza do marynat.

Składniki:

• 100 g świeżych liści czosnku niedźwiedziego,
• 50 g orzechów włoskich lub nerkowców (lub innych orzechów czy nasion, słonecznika, pestek dyni itd. wg upodobania),
• 50 g startego parmezanu (bez sera też daje radę)
• 100 ml oliwy z oliwek,
• sok z cytryny wg uznania (można się obejść, ale dzięki sokowi z cytryny witaminy będą się lepiej wchłaniać a liście zachowają ładny zielony kolor także po zmiksowaniu),
• sól i pieprz do smaku.

Przygotowanie:

1. Liście czosnku niedźwiedziego umyj i osusz.
2. Wrzuć je do blendera, dodaj orzechy, parmezan, sok z cytryny i oliwę.
3. Zmiksuj na gładką masę, dopraw solą i pieprzem.
4. Przechowuj w słoiku w lodówce – może stać nawet tydzień!

Zupa z czosnkiem niedźwiedzim

Rozgrzewająca, aromatyczna i niezwykle zdrowa zupa. Można dorzucić por lub inne warzywa wg uznania.

Składniki:

• 1 pęczek czosnku niedźwiedziego (ok. 100 g),
• 1 litr bulionu warzywnego,
• 2 ziemniaki,
• 1 cebula,
• 1 łyżka masła,
• 100 ml śmietanki 18% lub mleka kokosowego,
• sól, pieprz i gałka muszkatołowa do smaku.

Przygotowanie:

1. Cebulę i ziemniaki pokrój w kostkę, podsmaż na maśle.
2. Zalej bulionem i gotuj, aż ziemniaki będą miękkie.
3. Dodaj umyte liście czosnku niedźwiedziego i gotuj jeszcze 2-3 minuty.
4. Zblenduj całość na gładki krem, dodaj śmietankę i dopraw do smaku.

Podawaj z grzankami lub prażonymi pestkami dyni.

NG